Polska onkologia na tle Europy: co musimy poprawić, aby ratować więcej żyć?
Chociaż w Polsce chorujemy na raka rzadziej niż w krajach zachodnich, to niestety częściej z tego powodu umieramy. Główne wyzwania to późna diagnostyka, opóźnienia w leczeniu oraz brak koordynacji opieki onkologicznej. Eksperci, w tym prof. Piotr Rutkowski, wskazują jednak, że sytuacja systematycznie się poprawia, a perspektywa wdrożenia Krajowej Sieci Onkologicznej może okazać się przełomowa w zmianie na lepsze.
Dlaczego pacjenci w Polsce mają niższe szanse na przeżycie?
Problem polskiej onkologii zaczyna się od niskiego poziomu zgłaszalności na badania profilaktyczne. Polacy mają dostęp do bezpłatnych narzędzi diagnostycznych, ale z nich nie korzystają. Oprócz tego opóźnienia w leczeniu nowotworów znacząco obniżają szanse na wyleczenie – opóźnienie terapii o miesiąc przy niektórych nowotworach redukuje szansę na skuteczne leczenie o 10%.
Dodatkowo, brakuje skoordynowanego podejścia do leczenia, przez co pacjenci często muszą powtarzać badania, które tracą ważność lub nie są właściwie dobrane. To wszystko sprawia, że polscy pacjenci mają większe ryzyko zgonu w porównaniu do mieszkańców krajów takich jak Dania, gdzie system jest znacznie bardziej uporządkowany.
Krajowa Sieć Onkologiczna – kamień milowy w polskiej onkologii
Wdrożenie Krajowej Sieci Onkologicznej ma na celu poprawę koordynacji leczenia nowotworów. Dzięki temu każdy pacjent – niezależnie od miejsca zamieszkania – będzie miał dostęp do opieki zgodnej z najwyższymi standardami.
Najważniejsze założenia sieci to:
- możliwość leczenia pacjentów tylko w placówkach spełniających określone standardy,
- obecność koordynatorów, którzy będą usprawniać diagnostykę i terapię w różnych ośrodkach,
- monitorowanie wyników leczenia, co pozwoli na ocenę efektywności poszczególnych placówek.
System opiera się na tzw. podziale referencyjności ośrodków (SOLO), przy czym najwyższy stopień oznacza specjalistyczne ośrodki. Model ten wzorowany jest na rozwiązaniach funkcjonujących w Europie Zachodniej, gdzie pacjent w trudnej sytuacji klinicznej jest leczony w jednostkach wysoko wyspecjalizowanych, a dalsza opieka odbywa się bliżej jego miejsca zamieszkania.
Wyniki leczenia – jak Polska wypada na tle Europy?
Mimo dotychczasowych trudności w organizacji leczenia, wyniki leczenia nowotworów w Polsce systematycznie się poprawiają i zbliżają do unijnej średniej. Dobrym przykładem jest leczenie czerniaka, gdzie w ciągu ostatnich lat nastąpiła prawdziwa rewolucja. Jeszcze osiem lat temu szansa na pięcioletnie przeżycie wynosiła około 52-53%, dziś to już 78-80%.
Poprawa jest wynikiem:
- większej świadomości społecznej i wczesnego zgłaszania się pacjentów do dermatologów,
- dostępu do nowoczesnych terapii – Polska oferuje wszystkie kluczowe metody leczenia czerniaka,
- pracy wyspecjalizowanych ośrodków, które wiedzą, jak skutecznie prowadzić pacjentów.
Jednak kraje takie jak Niemcy mają jeszcze lepsze wyniki, głównie dzięki wcześniejszemu wykrywaniu nowotworów.
Edukacja i profilaktyka – fundament zdrowego społeczeństwa
Walka z rakiem to nie tylko diagnostyka i leczenie, ale przede wszystkim profilaktyka i zdrowy styl życia. Niestety, aż 30% Polaków pali papierosy, znacznie zwiększając ryzyko zachorowania i zgonu z powodu nowotworów. Dlatego kluczowa jest edukacja zdrowotna, która – zdaniem ekspertów – powinna być obowiązkowa.
Niezwykle istotne są również programy przesiewowe, takie jak niskodawkowa tomografia komputerowa dla osób palących, które mogą wykryć raka płuca na wczesnym, bezobjawowym etapie. Nowoczesne technologie diagnostyczne oraz powstawanie specjalistycznych ośrodków (np. dla raka płuca) mogą znacząco wpłynąć na poprawę wyników leczenia.
Co dalej?
Polska stoi przed ogromnym wyzwaniem: stworzenie systemu, który zapewni wszystkim pacjentom jednakowo skuteczne leczenie. Wdrożenie Krajowej Sieci Onkologicznej oraz rozwój ośrodków kompetencji w leczeniu różnych typów nowotworów to fundamenty, na których powinna opierać się przyszłość polskiej onkologii. Jeżeli zostaną one zrealizowane zgodnie z planami, liczba uratowanych żyć w kolejnych latach może znacząco wzrosnąć.
