Nowoczesna diagnostyka onkologiczna wkracza do systemu ochrony zdrowia. Ministerstwo zapowiada przełomowe zmiany
Badania genetyczne i molekularne staną się szybciej dostępne dla pacjentów onkologicznych. Ministerstwo Zdrowia zapowiada wprowadzenie refundacji kompleksowego profilowania genomowego (CGP NGS) oraz umożliwienie wykonywania badań molekularnych z krwi w trybie ambulatoryjnym. Eksperci podkreślają, że to krok milowy w diagnostyce i leczeniu nowotworów, który może uratować wiele ludzkich istnień.
Nowa era w diagnostyce raka
Coraz więcej nowoczesnych terapii onkologicznych wymaga precyzyjnej diagnostyki. Leczenie celowane, które dostosowuje terapię do konkretnego profilu genetycznego nowotworu, jest skuteczniejsze i mniej obciążające dla pacjentów. Jednak dostęp do niezbędnych badań diagnostycznych w Polsce pozostawia wiele do życzenia.
Eksperci od dawna alarmują, że choć innowacyjne leki są już refundowane, to pacjenci często nie mogą z nich skorzystać, bo nie mają dostępu do odpowiednich badań genetycznych i molekularnych. Brak finansowania tych procedur powoduje, że wielu chorych nadal jest leczonych standardową chemioterapią, mimo że mogliby skorzystać z terapii precyzyjnych.
CGP NGS – przełomowe badanie w diagnostyce nowotworów
Jednym z najbardziej zaawansowanych badań genetycznych jest kompleksowe profilowanie genomowe (CGP), wykonywane metodą sekwencjonowania nowej generacji (NGS). Ta nowoczesna technologia pozwala jednocześnie zbadać kilkaset genów, co daje pełniejszy obraz nowotworu i umożliwia dobór najlepszego leczenia.
– To badanie powinno być standardem w diagnostyce wielu nowotworów, takich jak rak jajnika czy rak płuca, gdzie dostępne są nowoczesne terapie celowane – podkreślają onkolodzy.
Dlaczego CGP jest tak ważne?
- umożliwia ocenę licznych markerów genetycznych w jednym badaniu
- zwiększa szanse na skuteczne leczenie nowoczesnymi terapiami
- pozwala skrócić czas diagnostyki i uniknąć niepotrzebnej chemioterapii
Diagnostyka molekularna wciąż trwa zbyt długo
Jednym z głównych problemów polskiej onkologii jest czas oczekiwania na wyniki badań genetycznych. Przeciętny pacjent onkologiczny w Polsce czeka na diagnostykę molekularną średnio 52 dni, a na badanie w kierunku PDL1 – 42 dni. W wielu przypadkach oznacza to, że chory zaczyna leczenie metodami tradycyjnymi, zanim otrzyma wyniki badań genetycznych, co może wpłynąć na skuteczność terapii.
Eksperci proponują rozwiązania, które mogą skrócić czas diagnostyki, m.in.:
- automatyczne kierowanie na badania molekularne już na etapie pobierania materiału do badania patomorfologicznego
- rozwój laboratoriów patomorfologicznych i molekularnych w ramach Krajowej Sieci Onkologicznej
- zwiększenie liczby pracowni wykonujących badania CGP NGS
Refundacja badań CGP NGS już niebawem
Dobra wiadomość dla pacjentów – Ministerstwo Zdrowia zapowiedziało, że już w pierwszym kwartale tego roku badania CGP NGS zostaną wpisane do koszyka świadczeń gwarantowanych. Obejmą one pacjentów z rakiem jajnika, jajowodu, otrzewnej i płuca.
To ogromny krok naprzód, który pozwoli większej liczbie chorych skorzystać z nowoczesnych terapii. – Inwestycja w diagnostykę molekularną opłaca się zarówno pacjentom, jak i systemowi ochrony zdrowia – podkreślają klinicyści.
Badania molekularne z krwi w trybie ambulatoryjnym
Kolejną przeszkodą w diagnostyce nowotworów jest przestarzały przepis, który wymaga, by pacjent był hospitalizowany w celu wykonania badań molekularnych na materiale pobranym z krwi. To sytuacja absurdalna, która generuje koszty dla szpitali i utrudnia dostęp do diagnostyki.
Eksperci od dawna apelują o zmianę tego przepisu i umożliwienie wykonywania badań takich jak badanie mutacji BRCA1, BRCA2 czy tzw. płynna biopsja (badanie wolno krążącego DNA nowotworowego) w trybie ambulatoryjnym.
Wiceminister zdrowia zapowiedziała, że resort przyjrzy się tej kwestii i poszuka rozwiązań, które przyspieszą diagnostykę bez konieczności niepotrzebnej hospitalizacji pacjentów.
Co dalej? Oczekiwania na 2025 rok
Eksperci są zgodni – diagnostyka onkologiczna w Polsce wymaga dalszych zmian. Kluczowe wyzwania na najbliższe lata to:
- poszerzenie refundacji badań genetycznych dla kolejnych nowotworów
- rozwój laboratoriów diagnostycznych i ich lepsza akredytacja
- przyspieszenie dostępu do wyników badań poprzez rozwój technologii i lepsze finansowanie
- wdrożenie nowoczesnych procedur diagnostycznych równolegle z nowymi terapiami
Zmiany, które właśnie zapowiada Ministerstwo Zdrowia, to bardzo ważny krok w stronę nowoczesnej onkologii. Jednak kluczowe będzie ich szybkie wdrożenie – pacjenci nie mogą czekać.
